زون بندی حساسیت زیستگاههای تالاب و مصادیق کاربردی آن در مدیریت زیست‌بومی دریاچه‌هاي پریشان، ارومیه و تالاب شادگان

مدیریت فعالیتهای انسانی از طریق زون‌بندی و دستور‌العمل‌های مربوطه یک عنصر اساسی برنامه مدیریت هر تالابی جهت دستیابی به چشم‌انداز بلندمدت و بهره‌برداری خردمندانه از آن خواهد بود. پهنه‌بندی، به عنوان ابزاری برای مدیریت تالاب، مشابه الگوهای کاربری اراضی، آمایش سرزمین و یا برنامه‌ریزی شهری است که در آن محدوده‌های جغرافیایی را که در آنها سطوح معینی از بهره‌برداری مجاز است تعریف نموده و محدوده‌های هر یک از انواع بهره‌برداری‌ها را تفکیک می‌سازد.
از آنجا که زون‌بندی تاثیر مستقیم بر طیف متنوعی از بهره‌برداران تالاب خواهد داشت، لازم است که بستر لازم جهت مشارکت ذینفعان در طراحی، اجرا و انجام زون‌بندی ایجاد گردد. بدین منظور در قالب فعالیت‌های طرح حفاظت از تالابهای ایران و ضمن انجام فرایند برنامه‌ریزی مدیریتی در سایتهای اصلی طرح شامل دریاچه‌هاي پریشان، اروميه و تالاب شادگان تلاش گردید بطور جداگانه و در اقدامی تکمیلی زون‌بندی تالاب‌های یاد شده با مشارکت کلیه دست‌اندرکاران و ضمن بهره‌گیری از اطلاعات پایه تالابها، تجربیات کارشناسی و دانش بومی صورت پذیرد. در گام نخست این فرایند ارزیابی حساسیت پهنه‌های مختلف تالاب‌ها نسبت به کاربریهای انسانی (آنالیز حساسیت) به انجام رسید. در ادامه ضمن بررسی کاربری‌های فعلی و با در نظر گرفتن تحلیل بدست آمده از فعالیت‌های مجاز و غیرمجاز در پهنه‌های مختلف، کاربری‌های آتی جهت بهره‌برداری پایدار از تالابها تعریف و توافقات لازم در این خصوص حاصل گردید. سپس آیین‌نامه‌های اجرایی کاربری زون‌بندی تالابها با توجه به ضرورت ایجاد درک مشترک از محدوده بهره‌برداری پایدار و ناپایدار از اکوسیستم‌های تالابی تبیین، تدوین و همراه با نقشه‌های زون‌بندی دریاچه‌هاي پریشان، اروميه و تالاب شادگان منتشر شد.
علاوه بر آن ضمانت اجرایی مورد نیاز از طریق ارائه نتایج بدست آمده از این فرایند در قالب برنامه‌های مدیریت جامع دریاچه پریشان، تالاب شادگان و دریاچه ارومیه و مسئولیت یافتن ساختارهای مدیریت فرابخشی تالابهای فوق تامین گردید و از مصادیق کاربردی زون‌بندی بدست آمده در تالابهای فوق‌الذکر می‌توان به تدوین استراتژی توسعه طبیعت‌گردی تالاب پریشان، اجرای طرح نصب شناورهای راهنما در حریم زیستگاههای حساس تالاب پریشان و همچنین تدوین استراتژی ماهیگیری پایدار تالاب شادگان اشاره نمود.