حفظ تالاب ها در شرایط خشکسالی با رویکرد مدیریت جامع منابع آب: مطالعه موردی تدوین برنامه مدیریت ریسک خشکسالی حوضه آبخیز دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه طی سال¬های اخیر با مشکلات عدیده¬ای بخصوص افت تراز آب مواجه شده که تبعات سنگین اقتصادی، اجتماعی و زیست¬محیطی را برای این منطقه به همراه داشته است. بدین منظور برنامه مدیریت جامع حوضه آبخیز دریاچه ارومیه در سطح بالایی از دولت مورد تصویب قرار گرفت که براساس آن پتانسیل تولید منابع آب حوضه، سهم آب استان¬های واقع در آن و حقابه زیست¬محیطی دریاچه محاسبه و تصویب گردید. در این خصوص به دلیل خشکسالی¬های اخیر و تشدید مشکلات منابع آبی حوضه، مطالعات "مدیریت ریسک خشکسالی حوضه آبخیز دریاچه ارومیه" توسط طرح بین¬المللی حفاظت از تالاب¬های ایران در دستور کار قرار گرفت. بمنظور انجام این مطالعات و تدوین برنامه، ایجاد یک رویکرد مشارکتی با برقراری تعاملات لازم با سازمان-های موثر در مدیریت آب و کشاورزی حوضه و از طرفی استفاده از تجربیات بین¬المللی درنظر گرفته شد. برگزاری کارگاه¬هایی برای کسب نظرات ذینفعان و همفکری و همسان¬سازی دیدگاه¬ها، مطالعات تحلیل روند در متغیرهای اقلیمی و هیدرولوژیکی و رفتار خشکسالی در منطقه، ارائه ساختار سازمان مدیریت خشکسالی، سیستم پایش خشکسالی و تعیین نحوه کاهش تخصیص حقابه بخش¬های مختلف بخصوص کشاورزی در زمان خشکسالی از مولفه¬های مهم روش¬شناسی این مطالعات بوده است. در کاهش تخصیص بخش کشاورزی، مجموعه¬ای از مدل¬های بهینه¬سازی مورد استفاده قرار گرفت و راهکارهایی مانند کم¬آبیاری و کاهش سطح اراضی به شکلی تعیین شد که حوضه حداقل خسارت را از بابت خشکسالی متحمل گردد و در عین حال سهم دریاچه متناسب با شدت خشکسالی تامین گردد. این مقاله تلاش دارد تا ابعاد و نتایج برنامه مدیریت ریسک خشکسالی حوضه آبخیز دریاچه ارومیه را تشریح نماید و امید دارد از یافته¬های آن در مدیریت خشکسالی سایر تالاب¬ها استفاده گردد.